Waterschap AA en Maas, 2021

Gemeente Grave besluit eind jaren zeventig het natuurgebied 'De Broekse Wielen' op de Vogelshoek te verkopen aan Staatsbosbeheer. Het geld dat men hiervoor krijgt zou gebruikt gaan worden voor een nieuw aan te leggen en plaatsvervangend natuurgebied in Escharen. Als locatie werd hiervoor het Esters Broek gekozen. Dit gebied kreeg vanaf toen de naam Het Raamdal.
Lopend of fietsend door het huidige Raamdal kan men zich nog nauwelijks voorstellen hoe het Esters Broek er zo'n honderd jaar geleden uit gezien moet hebben. Het was er namelijk helemaal niet zo groen, geen enkele  begroeiing in de vorm van bomen of struiken.
Vanaf de Hoogeweg keek men dan ook zo 't Rot en de Vogelshoek op. Deze leegte had te maken met de bodemstructuur en grondsoort maar vooral met het feit dat het in de traverse van de Beersche Maas lag. Om in dit stroomgebied het water zo snel mogelijk af te voeren, mochten geen opgaande bomen, struiken of huizen staan. Geen enkel obstakel dat de loop van de Beersche Maas zou kunnen vertragen. Deze ruimte werd dan ook 'de groene rivier' genoemd.
Lees alles over de Beersche Maas in Escharen op deze pagina.

Het Esters Broek / Het Raamdal in 1920.

Het landschap hier was licht golvend en bestond uit zandduinen en heide. En drassige broekgronden. Vooral in de crisisjaren en vlak na de oorlog is in het Broek, in het kader van de werkverschaffing, veel land ontgonnen en geschikt gemaakt om dienst te gaan doen als wei- en bouwland. De zandduinen werden afgegraven en dit zand werd weer gebruikt om o.a. het Langven te dempen. Onder het bestuur van Burgemeester van Hövel tot Westerflier zijn in het Esters Broek, de Maurik en de huidige Langenboomse bossen, honderden bomen aangeplant. Ook hiervoor werden werklozen ingezet.
Toen in 1984 dus het plan geopperd werd om het 'Esters Broek' wederom de functie van natuurgebied te geven, hadden daar vooral de boeren veel moeite mee. Hun weilanden werden aangekocht en mochten /moesten weer 'terug naar de natuur' gebracht worden.

Zicht op het dorp vanaf het Raamdal

De verkoop van de Broekse Wielen aan Staatsbosbeheer hield voor de Escharense mensen in dat het gebied wel voor het publiek toegankelijk bleef maar dat er niet meer gevist mocht worden. Dorpsvereniging E.Z.V. heeft zich toen ingespannen om hiervoor een vervangende vijver te krijgen in het Raamdal. De Gemeente stemde hiermee in en in het plan Raamdal werden vier vijvers opgenomen.
Vijver A, die het dichtst bij de bebouwde kom komt te liggen krijgt de functie van vis- en schaatsvijver.
De andere drie vijvers, B, C en D komen achter de inloop van de Hooge Raam te liggen en krijgen de functie van vogel- en rietvijver. Het zand dat uit de te graven vijvers komt wordt gebruikt om de verderop aan de Karweg gelegen vuilnisbelt, te bedekken en op te hogen.

Bij het graven van deze vijvers zijn er bijzondere archeologische ontdekkingen gedaan. Deze vondsten zijn dermate spectaculair dat er verschillende publicaties over verschenen zijn. Vooral de vondst van een watermolen uit de 12e eeuw, blijkt uniek te zijn. In Nederland zijn er maar enkele van dit type watermolen uit deze periode bekend. De vondsten zijn niet alleen voor de archeologen zeer waardevol maar ze zijn ook van belang voor de geschiedenis van het dorp Escharen. Ze bevestigen dat hier al voor de 12e eeuw een vorm van bewoning moet zijn geweest waarin een watermolen een bijdrage leverde aan het dagelijks bestaan.

Lees verder op onze pagina: Watermolen

Het Raamdal met de vis- en schaatsvijver 't Meulengat' en de riet- en vogelvijver 't Steenen Huijs'.

Turfsteken:

De derde vijver (C) krijgt  de naam 'Turfkuil'. Een verwijzing naar het steken van turf dat hier nog in de crisisjaren rond 1930 gebeurde. In 1986 geeft Bertus Loeffen(1910-2004) hiervan een demonstratie. Het hiervoor benodigde speciale gereedschap had hij nog altijd bewaard. Zijn werkzaamheden waren te zien tijdens een fietstocht van het W.O.G. die hier een pauzeplaats had. Christ Smits heeft dit gefilmd.

Tekst I.V.N. Grave:

Het Raamdal ligt ten zuiden van Escharen aan de westoever van de Graafsche Raam en is eigendom van de gemeente Grave. Het 30 hectare grote beekdal en de hogere zandgronden zijn een bijzonder stukje natuur, dat tevens het Estersbroek bevat en overloopt in het begrazingsgebied de Maurik met het Langven, in beheer bij Staatsbosbeheer. 

Het gebied aan de overkant van de Raam is het in principe niet voor publiek toegankelijke gebied van het Brabants Landschap met schrale graslanden en afwisselend struweel.  
In de jaren zeventig van de twintigste eeuw is het Raamdal ontworpen door de Heijdemij. Vroeger was het weiland, dat in de winter vaak overstroomde wanneer de Graafsche Raam buiten de oevers trad. Deze voerde voedselarm water aan uit de Peel. 
Na de ontginning van de Peel is het water voedselrijk geworden. Door het planten van struiken en bomen en door de aanleg van plassen, waar het riet welig tiert, hebben veel vogels, insecten, amfibieën en zoogdieren hier een fijn stekje gekregen. Het is een afwisselend gebied met gemengd bos, weiden, akkers, struwelen, rietvelden, enkele vijvers en zeldzame planten als Galigaan, Korpus en Moerashertshooi en .
De Raam was overigens voorheen een gekanaliseerd riviertje en diende zo het water zo snel mogelijk uit de achterliggende gebieden af te voeren. Vandaag de dag kent dit riviertje natuurlijke en natuurvriendelijke, soms steile oevers die goed zijn voor ijsvogeltjes of oeverzwaluwen, of juist moerassige randen, waarbij het water langer in het gebied gehouden wordt om de op de loer liggende verdroging van de bodem een halt toe te roepen.

Uit 'Canon van Grave'
Het Raamdal De gemeente Grave kent prachtige natuurgebieden. Het veranderde denken over landbouw en natuur bij de overheid en het waterschap sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van nieuwe natuur. Veel flora en fauna is teruggebracht in zijn oorspronkelijke gebied. Een van de meest aansprekende voorbeelden is het Raamdal.

Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is er gewerkt aan het gebied dat zich aan weerszijden van de Raam uitstrekt van Mill tot Grave. De Heidemij tekent voor het ontwerp van het Raamdal.

De boeren die hun landerijen langs de Raam hebben liggen, spreken er in het begin schande van. Gewend om grond te ontginnen, moeten ze nu grond afstaan die teruggegeven wordt aan de natuur.

Dat strookt niet met hun gevoel. Maar er is geen ontkomen aan: pachtovereenkomsten worden niet verlengd daar waar de gemeente eigenaar is en grond wordt opgekocht of geruild. Ruilverkaveling Land van Cuijk is hierin een belangrijke factor.

Het Raamdal ligt net ten oosten van de Peelrandbreuk. De Raam voert het zure veenwater af van het noordoostelijk deel van de Peel. Het beekdal en de hogere zandgronden zijn bijzondere natuurgebieden. Het natuurgebied van het Raamdal ligt ten zuiden van Escharen op de westoever van de Graafsche Raam. Tot het gebied behoort ook het Esters broek en het loopt over in het begrazingsgebied de Maurik met het Langven.

Bomenlaan in het Esters Broek/Raamdal

Alleen of onder begeleiding van gidsen van IVN Grave trekken veel mensen de natuur in en ontdekken de rijke flora en fauna van dit prachtige natuurgebied. Het gebied aan de overkant van de Raam is niet toegankelijk voor publiek.

In de loop van de jaren is de Raam verder natuurvriendelijk gemaakt: steile oevers zijn afgevlakt. De vroegere kanalisatie om het water zo snel mogelijk af te voeren is deels teniet gedaan met begroeiing om zo het water langer vast te kunnen houden. Het gebied is waterrijk gemaakt door het graven van vijvers en het opnieuw uitdiepen van het Langven. Het gebied is geliefd bij wandelaars en fietsers.

Een goed voorbeeld van nieuwe natuur is het Langven en de Maurik. Het Langven dateert uit de periode na de laatste ijstijd. In de jaren vijftig wordt het ven gedempt en in de jaren negentig weer open gegraven als onderdeel van de realisering van nieuwe natuur na afronding van de ruilverkaveling Land van Cuijk in 1995. Veel planten en broedvogels keren terug.
Op onze website is een aparte pagina ingericht over het Langven.

Door natuurlijke begrazing in grote delen van het gebied ontwikkelt de biotoop zich opnieuw. De Maurik is een typisch overgangsgebied tussen hoog en laag. 

In augustus 2024 is Landgoed Tongelaar uitgeroepen tot Icoonlandschap. Dit gebied loopt van Tongelaar tot aan de Esterse Raambrug. Dus ook de Maurik, het Langven en het Raamdal vallen hieronder.

Uitleg: Icoonlandschappen zijn gebieden met een bijzondere landschappelijke schoonheid en gaafheid. Deze unieke stukjes cultuurlandschap laten door hun rijke cultuurhistorie zien hoe de geschiedenis van het Nederlandse landschap levend gehouden kan worden. Verschillende partijen zetten zich ervoor in deze gebieden niet alleen te behouden maar ook verder te ontwikkelen. Bovendien zijn Icoonlandschappen ecologisch waardevol omdat er tal van bijzondere planten- en dierensoorten voorkomen.

Peel- Raamstelling

Lopend of fietsend door het huidige Raamdal ziet men nog 14 kazematten van de Peel- Raamstelling staan. In 1939 en 1940 zijn deze verdedigingsbunkers in allerijl opgetrokken met als doel de Duitsers achter de Raam te houden. Deze kazematten werden niet direct aan de Raam gebouwd maar op een korte afstand daarvan. Zo kon de ruimte ertussen gebruikt worden als inundatiegebied om zo de Duitse opmars te vertragen. Hiervoor werd een dam bij de Escharense brug aangelegd om zo het water stroomopwaarts op te stuwen. Het Raamdal, 'het Broek', kwam zo onder water te staan.

Er wordt gewerkt aan een groot informatiebord over de Peel- Raamstelling dat hier in het Raamdal geplaatst gaat worden.

Ondertussen kunt u hier al meer lezen over de Peel- Raamstelling.