De Hekkens / Aan 't Hekken
Kaartuitsnede 1814, de Drie Hekken
Op de plek waar de Graafschedijk, Beerschemaasweg en Rotscheweg samenkomen, ligt een gebied dat al eeuwen bekend staat als “De Hekkens” of “Aan ’t Hekken”. Hier staan nog altijd drie grote boerderijen:
- Graafschedijk 57 – Fam. Janssen (Kinderhoeve)
- Beerschemaasweg 55 – Fam. Cruijsen
- Graafschedijk 61 – Fam. Cuppen-Roelofs
Rond 1930 droegen ze heel andere adressen: Hekkens A 115, A 116 en A 117. Door op het huidige adres te klikken, leest u meer over de geschiedenis van elke boerderij.
De vijfsprong met de drie boerderijen "Aan de Hekkens' rond 1970.
De Hekkens wordt al in 1429 genoemd: “een huizing en erf gelegen tussen twee hecken”. De naam verwijst naar hekken die hier vroeger stonden om grenzen te markeren.
In 1308 kregen de inwoners van Escharen van heer Jan I van Cuijk het recht om de gemene gronden te gebruiken: gezamenlijke stukken land, zoals weides, bossen en viswater. Hier konden ze vee laten grazen, houtsprokkelen of plaggen en turf steken.
Om te voorkomen dat vreemden er gebruik van maakten, werden op de grenzen van het dorp banhekken geplaatst.
Ook binnen en rond het dorp stonden hekken, om bijvoorbeeld vee buiten de dorpskom te houden. Soms was het een echt hek, soms een slagboom – het huidige Langenboom dankt er zelfs zijn naam aan.
De bekende locaties van hekken is de huidige vijfsprong ‘De Hekkens. Andere hekkenn waren geplaatst bij de Raambrug, in het Estersbroek, bij het Waaiwiel, op de Vogelshoek en op de Koudenoord.
Uitsnede kaart 1850.
De inwoners van Escharen hadden een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het gebruik en onderhoud van de hekken in het dorp, vastgelegd in dorpsregels.
Zo luidde één bepaling:
“Een ieder zal gehouden zijn de hekken, gaten naast de gemeene straten, en vooral die welke op de gemeentes broeken en weiden uitschieten, met behoorlijke draaibomen, hekkens of anderzins telkens te sluiten of vrijen…”
Het onderhoud van de hekken was meestal een taak van de gemeente, maar soms lag de hekkenplicht bij de aangrenzende landeigenaren. Bij de vijfsprong, bij de boerderij van de familie Cuppen-Roelofs, gold dit bijvoorbeeld.
In 1811 dook de naam 'Hekken' zelfs op als achternaam: Gerardus aan ’t Hekken, een 60-jarige schaapshoeder uit Hoog Escharen, legde toen zijn testament vast.
Nog niet alle puzzelstukjes zijn gevonden. Dus welke oude akte precies bij welke boerderij hoort, is nog steeds niet helemaal duidelijk. De verhalen over deze drie boerderijen zijn daarom nog niet compleet. Maar wie weet wat we in de toekomst nog ontdekken – nieuwe vondsten voegen we graag toe.
Toponiemen-zuil Hekkens, juli 2025
