Liefkenshoekschestraat 6
Fam. van Boekel


Bewerkte uitsnede van Kaart Waterschap,1850.


De speurtocht naar de oudste bewoners van deze boerderij was niet gemakkelijk. Er van uitgaande dat ook de ouders van Henrikus Ariens er gewoond hebben komen we uit rond het jaar 1750. Maar zeer waarschijnlijk heeft hier al veel eerder een woning gestaan. De Liefkenshoekschestraat ligt namelijk midden in het gebied Hall, wat rond het jaar 1340 al te boek stond als een gehucht. Vanaf de 15e eeuw was hier volop bewoning en activiteit en het had dan ook de kenmerken van een dorp. Er was een kapel, later zelfs een school, er zat een timmerman, een smid, twee herbergen en er was een winkel, zelfs een schoenmaker. Verder had Klooster Mariënweerd hier vier abdijhoeves en ook de Kloosterorde de Kartuizers uit Vught had hier een hoeve. (zie De Bus en Kartuizers) Er stonden in dit gebied veel grote boerderijen zoal de Groote en de Kleine Mulder, de Schrijfakker en de Zandvoort.

De ontwikkeling van dit gebied was voornamelijk te danken aan de Zandvoortsestraat. Een druk bereden zandweg, die komende vanaf Mill daar bij de beek bij Boerderij/Herberg De Zandvoort zich splitste in een weg richting Zeeland, de Graafsebaan, en de andere weg ging via de molen in de Reek naar Den Bosch. Het was ook de route van de postkoets.

Het gebied waar de boerderij van Henk Ariens stond werd 'de Liefkenshoek' genoemd. Het lag dus in Hal, tussen 'de Bus' en 'de Zandvoort' in. 

 

Henricus Ariens is geboren in 1759. Hij is de zoon van Adrianus (Arien) Hendriks van de Wiel (1715).

Henricus Ariens heet dan ook officieel Hendrikus Adrianus van de Wiel. Tot het jaar 1813 bij de invoering van het bevolkingsregister was het vernoemen naar de voornaam van de vader (patroniem) heel gewoon. Zo heet de grootvader van Henricus Ariens, Hendrick Gijsberts (Gijsberts van de Wiel) Moeilijk dus om voorouders te traceren.

Henricus Ariens trouwt in 1793 met Anna Jordans van Geffen. Zij krijgen twee zoons, Laurens(1793) en Adriaan(1795) Anna sterft in het kraambed van Adriaan.

Henricus trouwt voor de tweede keer met Maria Claassen. Zij krijgen samen 14 kinderen waarvan er 7 kinderen al heel jong overlijden.

Bovenstaande afbeelding komt uit het dossier uit 1795: ‘Lijst met vermelding van de door de ingezetenen van Escharen geleden schade ten gevolge van de krijgsverrichtingen van het Franse republikeinse leger’. Hierop zien we dat Henricus Ariens van de Wiel, wonende op Hall, een schadepost had van f 134,-.

Ook in het Kohier der Vaste Goederen Escharen uit het jaar 1804, komen we onder nummer 36 het bezit van Hendricus Ariens tegen. Hendricus overlijdt op 64-jarige leeftijd in 1823. Zijn vrouw, de weduwe Maria van de Wiel Claassen, blijft met haar kinderen op de boerderij wonen totdat zij op 71-jarige leeftijd in 1839 komt te overlijden. De kinderen, de erven Van de Wiel, verkopen dan in 1840 de boerderij aan hun oudste broer, Laurens.

In het jaar 1840 koopt Laurens van de Wiel de boerderij. De akte spreekt van twee huizen, erven, tuin en weiland. Het gaat hier om de grote boerderij en een 'keuterij' verderop in de straat richting de Zandvoort.

Laurens van de Wiel, is geboren in 1793 uit het eerste huwelijk van zijn vader, Henricus Ariens van de Wiel en Anna van Geffen. De doopboeken van parochie Escharen zijn in 1794 bij een brand in de kerk, door het Franse leger in brand gestoken, verloren gegaan. Als Laurens in 1835 wil trouwen kan hij dan ook geen uittreksel van het doopregister overhandigen en moet hij om een Akte van bekendheid vragen.

Zie hieronder. Zijn stiefmoeder en broer zijn getuigen.

 

 

Laurens trouwt met okt. 1835 met Reijnira (Reijntje) Reijenen uit Mill. Uit dit huwelijk worden geen kinderen geboren. Verder weten we dat Laurens Meester timmerman was en ook een timmermansknecht in dienst had namelijk Antoon van de Heuvel. Laurens had dus hoogstwaarschijnlijk zijn timmermanswerkplaats aan huis. De totale oppervlakte van de boerderij was in 1850, 2.23.56 ha.

Laurens komt in 1867 op 71-jarige leeftijd te overlijden.


Perceel F 278, 1860. Verkoop Laurens van de Wiel, timmerman te Escharen aan Martinus van Erp.


Marten van Erp  wordt in 1822 op boerderij De Schrijfakker geboren als oudste zoon van Johannes van Erp en Johanna Verhagen(van de Hagen).

Marten trouwt in 1854 met Johanna Janssen(Gassel,1827) en ze krijgen zeven kinderen. Hij begint aan de Liefkenshoeksestraat 6, een herberg en kruidenierswinkel. Naast herbergier en winkelier is Marten ook nog landbouwer.

 

Advertenties van Herberg Marten van Erp.


Brand op Hal op 24 juni 1868.

Op 24 juni 1868 breekt er 's middags brand uit op boerderij Den Berg, bewoond door Johannes Cuppen. (zie kaartje boven, nr. 3) Deze boerderij staat aan de overkant van de Hooge Raam, dus op Reek's grondgebied. Woning, schuur en stallen branden tot de grond toe af. Overvliegende vonken zetten ook de woning met het schoollokaal (op kaartje nr. 2), aan de Liekenshoeksestraat 3, in brand. Toegesnelde hulp kan voorkomen dat de met rietgedekte boerderij van Marten van Erp, niet in zijn geheel afbrandde.

Met nat gemaakte lakens en emmers water is het door inspanning van velen te danken 'dat het op 10 ellen afstaande, met stroo bedekte huis van M. van Erp, het welk meermalen vuur had gevat, behouden is gebleven; zijnde echter aan dit gebouw, dat bij de Brusselsche maatschappij voor f 800,- is verzekerd, bij het blusschen eene schade van f400,- heeft veroorzaakt.'


 

Hierboven een kadasterkaart uit 1870. De boerderij van Van Erp heeft door de brand dermate schade opgelopen dat er een gedeeltelijke herbouw plaats vindt. Het schoolgebouw is totaal verwoest en hier wordt, een aantal meters verder richting de Zandvoort, een nieuwe woning gebouwd. Deze doet echter niet langer dienst als ' Bijschool'. Lees hierover meer op de pagina; School op Hal.


Graafsche Courant 1896

 

 

 

Graafsche Courant 1918


De vrouw van Marten van Erp, Johanna, blijft na zijn overlijden in 1902 met drie van haar kinderen op de boerderij wonen. In 1916 sterft ook Johanna en in 1917, de dan nog thuiswonende dochter Wilhelmina. 

In 1917 krijgt men geen vergunning meer wegens strengere regelgeving voor het houden van een herberg/koffiehuis. De ruimte heeft een te klein oppervlak en te weinig daglicht. Het zal ook niet groter geweest zijn dan een huiskamer waarin naast herberg ook nog een winkel gerund werd.

De overgebleven zoons van Van Erp, Janus en Lambertus, verkopen dan uiteindelijk de boerderij op 3 januari 1918 aan Martinus Hermanus Johannes van Boekel, geboren in Escharen en dan wonende te Reek.

' Een huis, schuur, boomgaard, bouw- en weiland, landweg, hakhout en dennenbosch gelegen onder de Gemeente Escharen, Sectie F.'

De twee broers Van Erp gaan tijdelijk een eindje verderop, aan wat nu de Schoenmakerstraat is, wonen. Hier woonde ook het gezin van Peter Verberk, schoenmaker van beroep. Later verhuizen ze naar Langenboom. Janus haalt in 1935 nog de krant als hij als 70-jarige vrijgezel trouwt met de 27-jarige Arnolda Albers. (Zie krantenknipsels)

 


Martinus Hermanus Johannes van Boekel is geboren op 24-06-1878 in Escharen, als zoon van Martinus van Boekel en Johanna Christina Geurts. Dit gezin woonde op de Vogelshoek.

Martinus trouwde, 33 jaar oud, op 30-04-1912, met Maria Francina van den Bungelaar, 28 jaar oud. Maria is geboren op 28-11-1883 in Linden.

Na hun trouwen gingen Martien en Marie wonen in Reek, adres A116. Hier worden de oudste drie kinderen geboren:

1 Gerardus Martinus (Grad), 23-03-1913, trouwt in 1940 met Marie Verstegen.
2 Martina Johanna Maria (Martina) 07-08-1914, touwt later met Cees Janssen.
3 Johanna Theodora (Han) 13-07-1916, trouwt met Jan de Klein.

 

Martinus Hermanus Johannes van Boekel 1878-1935

Maria Francina van den Bungelaar 1883-1972


In februari 1918 komt het gezin naar Escharen en koopt van de erven van Marten van Erp zijn boerderij aan de Liefkenshoekstraat 6. Hier in Escharen worden dan nog vier kinderen geboren. 

4 Theodora Maria (Dora), geboren op 10-08-1918, trouwt in 1947 met Jan Willems.
5 Wilhelmus Martinus (Wim) geboren op 13-08-1920, trouwt in 1947 met Anna Straatman.
6 Hendricus Martinus (Harry), geboren op 17-04-1923, trouwt in 1947 met Bertha Straatman.
7 Wilhelmina Maria (Mien), geboren op 29-09-1925, trouwt later met Harrie Kouwenberg.


Martinus komt op 57-jarige leeftijd in 1935 te overlijden. Weduwe Maria van Boekel runt daarna samen met haar kinderen de boerderij.


In het Gemeentearchief van Escharen vonden we bovenstaand schrijven. Martien van Boekel had een hond die leed aan een huidziekte. En wel dermate ernstig dat zijn vergunning voor het werken met een hondenkar per 27 mei 1933 werd ingetrokken.


 

 

 

 

 

 

 

Marie van Boekel met haar jongste dochter Mien, voor hun boerderij.


Hendricus Martinus (Harry), geboren op 17-04-1923, trouwt in 1947 met Elisabeth (Bertha) Straatman (geb.1923). Ook zijn zussen Dora en Han trouwen op die dag. Dit drie dubbel huwelijksfeest wordt thuis op stal in het ouderlijk huis gevierd. Dora van Boekel trouwt met Jan Willems en verhuist naar 't Hoekske en Han van Boekel trouwt met Jan de Klein en verhuist naar Mill.

Harry en Bertha gaan op de boerderij aan de Liefkenshoeksestraat wonen. De moeder van Harry blijft bij hen inwonen.


Luchtfoto van de boerderij rond het jaar 1950. De boerderij is rond het jaar 1959 grondig verbouwd.

Op de foto is aan de overkant  Liefkenshoekschestraat 3 te zien. Op dit perceel stond tot 1868 de winterschool. In het huis wat hier op de foto staat woont dan Toon Loeffen, hij was getrouwd met een zus van Maria van Boekel van Bungelaar. Begin jaren zestig komt hier Karel Schel te wonen. Deze bouwt enkel jaren later een nieuwe woning ernaast.


Achter de boerderij met moeder op de foto voor het Communiefeest van Mia en Francien.


Harry en Bertha krijgen negen kinderen, zes dochters en drie zonen: Francine, Mia, Gerry, Martien, Jo, Iny, Henriette, Elize en Eric.

De kinderen Van Boekel zijn altijd naar Langenboom naar school gegaan.


Vossenpad:

Bovenstaand kaartje stamt uit 1942. Op deze wegenlegger werden de nieuwe gemeentegrenzen aangegeven. De Zandvoortsestraat werd de grens tussen Langenboom/Mill en Escharen/Grave. 

Tussen de boerderij van familie van Boekel en familie van Wychen (Liefkenshoekschestraat 4) liep een onverhard pad. Die toen in 1942 officieel de naam 'Vossenpad' droeg. Door de jaren heen werd er echter steeds minder gebruik van gemaakt. De kinderen Van Boekel fietsten hierover naar school in Langenboom en een enkeling gebruikte het pad om vanuit de Zandvoortsestraat naar de Bruinsbergen te gaan. Begin jaren zeventig heeft Harry van Boekel het pad wat immers op zijn grond lag, dan ook omgeploegd en bij zijn bouwland getrokken.


In november 1969 komen Bertha en haar dochter Gerry, om bij een auto-ongeluk in Zeeland. Bertha van Boekel-Straatman is is 46 jaar geworden en Gerry (1952) slechts 17 jaar. Harry en Bertha zijn 22 jaar getrouwd geweest.

 

Moeder en Oma, Marie van Boekel, is overleden op 26-03-1972 in Rosmalen, 88 jaar oud. Op de foto hiernaast is ze met haar kleinzoon Eric, aan het erwtjes doppen.


1971: Gezinsfoto gemaakt ter gelegenheid van het huwelijk van Harry van Boekel met Truus Straatman.


In het jaar 1971 trouwt Harry met Truus Straatman. Truus is een nicht van zijn eerste vrouw Bertha.

In februari 1984 verhuizen Harry en Truus naar het dorp en gaan wonen aan de Korteweg 1. Ze kopen het huis van Van de Heuvel, die het op hun beurt een half jaar daarvoor van Cornelis Dinnissen kochten.

In 1989 overlijdt Truus op 66-jarige leeftijd en in het jaar 2001 Harry van Boekel op 78-jarige leeftijd. 

Jongste zoon, Hendrikus (Eric) van Boekel is inmiddels getrouwd met Antoinette Opsteegh uit Velp. In 1988 kopen zij de boerderij van Eric's vader. Zo komt er weer een generatie Van Boekel's op het stamhuis te wonen. 

Eric en Antoinette van Boekel krijgen drie kinderen: Evelien, Martijn en Annemarie. Hieronder een luchtfoto van hun bedrijf in 1980.

Tegenwoordig heeft boerderij van Boekel geen veeteelt meer, alleen nog enkele percelen waar akkerbouw op bedreven wordt.



Meer weten over Familie van Boekel met als stamvader Gerardus Jans van Boekel (geboren ± 1700)? De oudste zoon van Grad van Boekel, Martien, heeft het parenteel op een website staan. Daar kunt u alles verder uitzoeken. Klik hier voor de link.


'De Pellenkamp'

Bij de boerderij hoorde nogal wat percelen grond. Een perceel dat al heel lang in pacht is bij bewoners van de huidige boerderij Van Boekel, is de 'Pellenkamp'. Op onderstaand kaartje uit 1850 staat de locatie van dit perceel (F 50) aangegeven. Het was voorheen vanaf het jaar 1200 in het bezit van Klooster Mariënweerd uit Beesd. Deze bezat hier in Escharen op Hall, ook vier grote abdijhoeves: De Zandvoort, De Logt, Hof op Hall en De Schaapsdijk. 

Als in 1559 het klooster in Beesd wordt verwoest komen de abdijboerderijen en bijbehorende grond in het jaar 1613 in het bezit van Prins Maurits. In plaats van Mariënweerdse goederen krijgen ze dan de naam Prinsenhoeven. Een Rentmeester beheert de goederen onder het bestuur 'Nassau Domeinraad'.

In de Franse Tijd van 1795 tot 1816 werd deze domeinraad op non-actief gesteld. Echter toen Koning Willem I weer aan de macht kwam kreeg hij de goederen in 1822 weer in handen. In 1856 droeg hij zijn goederen over aan het Rijk. De inkomsten bleven echter aan de koning toevallen. Rentmeesters bleven het contact onderhouden met de pachters.

Bij wet van 22 november 1972 gingen de inkomsten van deze Kroondomeinen niet meer naar de Koningin, maar naar het ministerie van Financiën oftewel de Domeinen en waren alle banden met het koningshuis verbroken. Fam. van Boekel kreeg in 1973 een persoonlijke bedankbrief met een statiefoto van Koningin Juliana voor de zeer lange verbintenis die ze als pachter met de kroon gehad hadden. (zie brief)

Eric van Boekel pacht en bewerkt de Pellenkamp nog steeds en deze is tegenwoordig in eigendom van het Ministerie: Rijks Vastgoedbedrijf.

 

1973: Bedankbrief met foto van Koningin Juliana.

 

De Pellenkamp is nog op een andere manier bijzonder te noemen. Er zijn inmiddels hele sterke aanwijzingen dat de St. Stephanuskapel die ooit op Hall gestaan heeft, hier op dit perceel stond.

De veldnaam 'Pellenkamp' is zo dus een toponiem die verwijst naar het bestaan van deze kapel.

Al rond 1200 heeft Escharen een eigen kerk. Later bezat de kerk van Escharen vier succursale kapellen n.l. te Grave, Gassel, Tongelaar en Hall. De kapel op Hall was toegewijd aan de H. Stephanus. 
Uit het parochiearchief blijkt dat aan deze kapel in 1529 renten waren verbonden. Men gaat ervan uit dat rond het jaar 1672 de kapel tijdens een belegering van Grave verwoest is en later niet meer is opgebouwd.



Over de Abdijboerderijen van Mariënweerd, komen we binnenkort uitgebreid terug. Pagina's hierover zijn in de maak. Over de St. Stephanuskapel die daar op de Pellenkamp gestaan heeft is inmiddels een aparte pagina gemaakt. Hier de link.