Peel-Raamstelling
De stelling begon aan de Maas, ter hoogte van Grave om via Mill, door de Peel en langs de Zuid-Willemsvaart aan de Belgische grens bij Weert te eindigen.
De stelling kon tussen Meijel en de Rips, vooral rond Griendtsveen, profiteren van een natuurlijke bescherming door de drassige veenmoerassen van de Peel en een aantal reeds bestaande wateren, zoals de Graafse Raam, de Helenavaart en de Noordervaart. Langs het noordelijk deel had men een kunstmatige barrière aangebracht in de vorm van het Defensiekanaal.
Onder andere kazematten, prikkeldraad-versperringen en vrije schootsvelden waren onderdeel van de verdediging.
Deze kazematten stonden op zo'n 200 meter van elkaar, soms op kortere afstand. Er was echter nauwelijks verbindingen tussen de kazematten onderling en de hoofdmacht van de infanterie zat ver achter de kazematlinie in loopgraven, zodat geen directe steun kon worden gegeven. Toch was de Peel-Raamstelling een stelling waarmee een vijand rekening moest houden.
Inundatie bij Escharen
Stafkaart van de Peeldivisie vak Schayk van de gebieden rond Grave die geïnundeerd waren in mei 1940.
Bron: 409 Gevechtsverslagen en -rapporten mei 1940 ( NIMH / Nederlands Instituut voor Militaire Historie )
Uitsnede van de kaart : situatie bij Escharen ( NIMH / Nederlands Instituut voor Militaire Historie )
Het gebied 'het Broek' ten westen van Escharen was onder water gezet om zo de Duitse opmars vanuit het oosten te vertragen. Door een dam onder of bij de Escharense brug aan te leggen in de rivier de Raam werd het water stroom opwaarts opgestuwd en kwam het Raamdal, 'het Broek', onder water te staan.
Stroomafwaarts werd het water niet of beperkt afgevoerd en stond de Stoof tot aan de Elft toe ook onder water.
Op 10 mei 1940 in de vroege ochtend werd de Raambrug opgeblazen om zodoende een mogelijke Duitse opmars via Escharen te vertragen of te stoppen. Helaas werd niet alleen de brug vernield maar ook de dam werd ernstig beschadigd met als gevolg dat het waterpeil langzaam zakte in het onder water gezette Broek.
Ook de boerderij van Frans Spanjers liep door de ontploffing schade op, brokstukken van de brug beschadigde het dak. Zijn boerderij stond op de hoek Beerschemaasweg/Zanddijk.
Dit alles had geen invloed op het verloop van de strijd, op 11 mei waren de stellingen rondom Escharen al verlaten. Op enige schietincidenten na hebben de Duitsers niet geprobeerd de Peel-Raam stelling bij Escharen te doorbreken.
409 Gevechtsverslagen en -rapporten mei 1940 ( NIMH / Nederlands Instituut voor Militaire Historie )
Gedeelte van het verslag van de commandant van de 2e compagnie van het IIIe bataljon van het 14e regiment infanterie 1e luitenant L.C.A. van Kuijk.
Peel-Raam stelling rond Escharen 1939-1940.
Jan Roefs/David Ross
Kaart van de stellingen en kazematten rondom Escharen. Opmerkelijk is kazemat nr 13, een type G (weinig gebruikt in de Peel-Raam stelling), Nr 17 is een type B de rest allemaal type S.
Het schootsveld vanuit kazemat 13 is rood weergegeven en vanuit kazemat 17 paars. De Beerschemaasweg vanaf de Brouwketel tot aan de brug, kon men zo onder schot nemen.
Geel gearceerde gebieden geven de stellingen aan en de rode lijnen zijn prikkeldraad versperringen.Tevens zijn de schootsvelden (met de zwarte halve cirkels) van alle kazematten ingetekend.
Van nr 13 zijn alleen de restanten nog zichtbaar langs het fietspad van de Hoogeweg.
(zie foto hieronder).
Jan Roefs/David Ross
G Kazemat (13) aan de Hoogeweg met Duitse militairen, op de achtergrond de kerk en molen van Escharen.
Iet van Sambeek bij de voorkant van dezelfde kazemat. Hier is de achterzijde al opgeblazen door de Duitsers. De koepel ligt achterover en is gescheurd.
Meer informatie over de G kazematten: klik op deze link.
Schutsheuvel
Peel-Raamlinie februari 2020
Tekst Minipers EstersHeem februari 2020:
Kazematten in de Peelraamlinie worden in ere hersteld
Het is dit jaar 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog voorbij is. Veel daarover is te zien op de nationale televisie. Ook Escharen heeft tastbare herinneringen aan deze oorlog.
Een 14-tal kazematten op Escharens grondgebied hebben de tand des tijds maar net overleefd. In 1939 en 1940 zijn deze verdedigingsbunkers in allerijl opgetrokken met als doel de Duitsers achter de Raam te houden. Dat is destijds niet gelukt. De kazematten werden gebouwd door een bedrijf uit Zwolle. Geplaagd door hoog water konden zij de in november 1939 verkregen opdracht niet tijdig afronden. De laatste kazematten werden pas 16 mei 1940 opgeleverd en toen had Nederland inmiddels al gecapituleerd.
Deze 80 jaar oude kazematten zijn wel een blijk van de onverzettelijkheid van Nederland. Men wilde zich niet voetstoots aan de Duitse dreiging over geven. Het duurde uiteindelijk vijf jaar voordat de Duitsers Nederland uitgejaagd waren. Het gebied ten zuiden van de Maas, inclusief Escharen, was al in september 1944 bevrijd. Noordelijker moesten de grote steden nog de hongerwinter doorstaan alvorens ook daar de Duitsers tot capitulatie werden gedwongen.
Esters Heem zet zich in voor herstel van de kazematten
Mede ingegeven door de 75 jaar bevrijding heeft Esters Heem besloten om zich in te spannen de kazematten op Esters grondgebied aan te pakken en zodanig te bewerken dat ze ontdaan worden van begroeiing en vervuiling en meer beschermd zijn tegen verval.
Om de noodzakelijke financiële middelen te verwerven, is een aanvraag ingediend bij de gemeente. Op die aanvraag is vooralsnog positief gereageerd door het College.
Het zal een hele klus worden. Esters Heem heeft er een aparte commissie voor in het leven geroepen, bestaande uit: Jan van den Hoogen, Jan Roefs, Willy Arts en Herman Peters; Tonnie Roefs haakt aan als adviseur.
2020 is een goed moment om deze herstelplannen in gang te zetten omdat er provinciale plannen in voorbereiding zijn voor het hele gebied van de Raam. Waterschap Aa en Maas heeft ver uitgewerkte plannen die binnenkort ter inzage liggen. Voor het deel van de Raam vanaf de Beerschemaasweg tot aan de Graafse Maasbrug zijn de plannen te bekijken geweest op 4 februari. Het gebiedsdeel tot aan Mill zal in mei ter inzage liggen. Wij hopen dat een verbindingspad tussen de meeste kazematten onderdeel wordt van die plannen. De uitvoering zal in de komende jaren gestalte gegeven worden. Op Mills grondgebied zijn de kazematten tot aan de Kammerberg al hersteld: wij zullen gebruik maken van de daar opgedane ervaringen. Ook zal desgewenst samenwerking met het kazemattenmuseum gezocht worden.
Tekening van type G en S kazemat.
Arnold van den Hoogen (1934) bij kazemat 21, aan de Riekweg in 't Broek. Deze foto is gemaakt in de zomer van 1940. Het schietgatluik is nog aanwezig en ook de maskering van takken en stammetjes staat er grotendeels nog.
Noordelijke Peel-Raamstelling met Duitse troepen bewegingen (in rood) op 10 mei.
Stellingen in het Broek, Russendaal en Maurik, voor 10 mei 1940.
Situatie op 10 mei 1940, 14.00 uur. ( Rood zijn de Duitse troepenbewegingen.)
Piet vd Hoogen in kazemat 22
Hendrik Willems nu 93 jaar was in 1940, 17 jaar oud. Hij woonde in de Maurik, nr. E50, wat toen nog bij Escharen hoorde. Tegenwoordig is dat Langenboom, Venweg 19. Hij was de jongste zoon van Driek Willems en Bet Jans.
Hendrik heeft achter in zijn huidige tuin een in beton gegoten maquette gemaakt van de Maurik in oorlogstijd. Hierop laat hij de Peel-Raamstelling zien en de omgeving met de vennen, de heuveltjes en de bewoners van de boerderijen.
Op onderstaande video geeft hij uitleg hierover.
Op de website 'Sporen van de oorlog Mill' kunt u er nog meer filmpjes van Hendrik Willems bekijken.
De winter van 1939-1940 was er een met zeer strenge vorst en veel sneeuw. Het was dus zaak om de rivieren en kanalen ijs-vrij te houden anders had de hele Peel-Raamstelling geen nut. Dit ijs-vrij houden van de Raam was een dagvullende taak van veel militairen.
Deze foto is genomen in het Raamdal, op de achtergrond zie je nog vaag de kerktoren van Escharen.
Aan beide zijden van de Hoogeweg waren stellingen gegraven. Op deze foto de kinderen Jan van den Hoogen: Wim, Arnold en Gerrit, naast hun ouderlijk huis aan de Hoogeweg 23.
Tussen de Brouwketel en de woning van Antoon van Sambeek aan de Hoogeweg, lag als onderdeel van de Peel-Raamstelling, een berg zand met daarin een mitrailleursnest.
Een strategisch goed gekozen locatie want hier had men vanuit de schietgaten zicht op het kruispunt en op de hele Beerschemaasweg tot aan de brug.
Links Café 'De Brouwketel' met Betsie en Toon van Sambeek en rechts een foto van Toon. Hier is de opening van de schietgaten, afgeschermd met gaas, goed te zien.
Piet Derks met NN voor kazemat 21, voorjaar 1941
Het 'Broek', het huidige Raamdal, zag er toen heel anders uit. Er was nauwelijks begroeing. Tot 1940 trad de Raam, door de komst van de Beersche Maas, een aantal keren per winter buiten haar oevers.
In het stroomgebied van de Beersche Maas mocht geen opgaand hout geplant worden. Om de daar gebouwde kazematten eningszins te camoufleren werden er rondom takken bevestigd.
Van Sambeek voor kazemat 11 of 12 (aan de Beerschemaasweg)
Letterlijke tekst uit de besluiten van B. en W.
Oktober 1981.
Sloop van Kazemat 12, die bij het voetbalveld van Estria langs de Beerschemaasweg stond.
KazemattenMuseum in Grave
Het Graafs KazemattenMuseum is een initiatief van Stichting "Graeft Voort" en een onderdeel van het Graafs Museum. In het Graafs Kazematten Museum wordt een beeld gegeven van de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Grave.
Over de geschiedenis van de Peel-Raamstelling kunt u ook bij 'Stichting Sporen van de oorlog Mill' meer lezen. (hier de link)
Zie documentaire: De vergeten slag bij Mill
Zeker het bekijken waard!
Document 1940, Grave op weg naar de oorlog
Document 1940, Grave op weg naar de oorlog, is het tweede boek van Cees Vos. Van zijn hand verscheen in 2014 'Bridge Eleven Is Ours'. Zijn nieuwste boek is 31 augustus 2019 verschenen.
In 'Document 1940 'beschrijft Cees Vos o.a. de geschiedenis van het noordelijk deel van de Peel-Raamstelling, van Gagel tot Maas. Het hart van het verhaal wordt gevormd door brieven van de militairen in de stelling in het Escharens Broek.
Esters Heem is bij dit boek betrokken geweest door het geven van informatie van de plaatselijke bevolking en door het aanleveren van foto's. Esters Heem is verheugd dat, dit nog onbekende deel van de Peel-Raamlinie, nu eindelijk op papier staat.
Lees hier een artikel uit de Graafsche Courant over het verschijnen van dit boek.
januari 2023: Het boek is uitverkocht!!!
Toestand kazemat 18 S, febr. 2020.
